-
- 02-115-3545
- DOWNLOAD
ข่าวสาร/สาระน่ารู้
News&Knowledgeโรคหลอดเลือดสมองตีบตัน-เส้นเลือดในสมองแตก (Stroke) รู้ทันก่อนก็รอด ปลอดจากอัมพาต
586 view(s)
04/04/2024
รายละเอียด
โรคหลอดเลือดสมอง คืออะไร
โรคหลอดเลือดสมอง (Stroke) บางคนอาจเรียกว่า โรคอัมพฤกษ์ อัมพาต เพราะในบางกรณีโรคหลอดเลือดสมองอาจไม่ทำให้ผู้ป่วยเสียชีวิต แต่ก็ทำให้ผู้ป่วยมีความพิการ เป็นอัมพฤกษ์ อัมพาต สร้างความทุกข์ทรมานใจให้กับทั้งตัวผู้ป่วยเองและคนในครอบครัว และยังทำให้เกิดการสูญเสียทางเศรษฐกิจและสังคมเป็นอย่างมาก ซึ่งการเป็นอัมพฤกษ์ อัมพาตนั้น เป็นเพราะสมองขาดเลือด หรือมีเลือดไปเลี้ยงสมองไม่พอ ทำให้เซลล์ในสมองและการทำงานของสมองหยุดชะงัก
ไม่เชื่อก็ต้องเชื่อว่า "โรคหลอดเลือดสมอง" คือสาเหตุการเสียชีวิตอันดับต้น ๆ ของประชากรทั่วโลก ขณะที่ในประเทศไทย โรคหลอดเลือดสมองเป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับ 1 ในประชากรเพศหญิง และเป็นอันดับ 3 ของประชากรไทยทั้งหมด จึงนับเป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญมาก แต่หลายคนกลับมองข้ามโรคนี้ ทั้งที่อยู่ใกล้ตัวกว่าที่คิด
โรคหลอดเลือดสมอง (Stroke) บางคนอาจเรียกว่า โรคอัมพฤกษ์ อัมพาต เพราะในบางกรณีโรคหลอดเลือดสมองอาจไม่ทำให้ผู้ป่วยเสียชีวิต แต่ก็ทำให้ผู้ป่วยมีความพิการ เป็นอัมพฤกษ์ อัมพาต สร้างความทุกข์ทรมานใจให้กับทั้งตัวผู้ป่วยเองและคนในครอบครัว และยังทำให้เกิดการสูญเสียทางเศรษฐกิจและสังคมเป็นอย่างมาก ซึ่งการเป็นอัมพฤกษ์ อัมพาตนั้น เป็นเพราะสมองขาดเลือด หรือมีเลือดไปเลี้ยงสมองไม่พอ ทำให้เซลล์ในสมองและการทำงานของสมองหยุดชะงัก
ไม่เชื่อก็ต้องเชื่อว่า "โรคหลอดเลือดสมอง" คือสาเหตุการเสียชีวิตอันดับต้น ๆ ของประชากรทั่วโลก ขณะที่ในประเทศไทย โรคหลอดเลือดสมองเป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับ 1 ในประชากรเพศหญิง และเป็นอันดับ 3 ของประชากรไทยทั้งหมด จึงนับเป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญมาก แต่หลายคนกลับมองข้ามโรคนี้ ทั้งที่อยู่ใกล้ตัวกว่าที่คิด
1. หลอดเลือดสมองแตก (Hemorrhage Stroke)
คืออาการที่หลอดเลือดในสมองฉีกขาด จึงทำให้เกิดเลือดออกในสมอง หรือที่มักได้ยินจากข่าวว่า "เส้นเลือดในสมองแตก" ซึ่งเมื่อมีอาการขึ้นมาอาจทำให้ถึงแก่ชีวิตได้ทันที หรือหากไม่เสียชีวิตก็อาจพิการ เป็นอัมพฤกษ์ อัมพาต ซึ่งเกิดได้จากสาเหตุต่อไปนี้
- ภาวะความดันโลหิตสูง เป็นสาเหตุที่พบได้บ่อยที่สุด เพราะความดันโลหิตสูงจะไปทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของหลอดเลือดสมองโดยเฉพาะหลอดเลือดขนาดเล็กที่อยู่ลึก ทำให้เกิดเป็นหลอดเลือดโป่งพองขนาดเล็ก เมื่อหลอดเลือดนี้แตกออกก็จะเกิดเลือดออกในสมอง
- การมีหลอดเลือดสมองโป่งพอง มักอยู่ที่บริเวณหลอดเลือดที่ฐานกะโหลกศีรษะ เมื่อแตกออกจะทำให้เกิดเลือดออกในชั้นเยื่อหุ้มสมอง
- การมีหลอดเลือดผิดปกติแต่กำเนิด
- โรคปรสิต โดยเฉพาะพยาธิตัวจี๊ด เมื่อไชเข้าไปในสมองจะทำให้เกิดเลือดออกในชั้นเยื่อหุ้มสมองหรือในเนื้อสมอง
- การเปลี่ยนแปลงของผนังหลอดเลือดโดยมีการสะสมของสารแอมเมอลอยด์ (amyloid) โดยมักพบในผู้สูงอายุที่หากมีสารสะสมที่ผนังหลอดเลือดก็จะทำให้เกิดเลือดออกในสมองหลาย ๆ ตำแหน่ง
- ความผิดปกติของการแข็งตัวของเลือด ทำให้เกิดเลือดออกในโพรงกะโหลกศีรษะในตำแหน่งต่าง ๆ
- หลอดเลือดอักเสบ เกิดขึ้นได้ในบางกรณี เช่น ติดเชื้อราในสมอง หรือใช้ยาแอมเฟตามีน
- การตกเลือดในก้อนเนื้องอก หรือเนื้องอกไปแทรกแซงหลอดเลือด
คืออาการที่หลอดเลือดในสมองฉีกขาด จึงทำให้เกิดเลือดออกในสมอง หรือที่มักได้ยินจากข่าวว่า "เส้นเลือดในสมองแตก" ซึ่งเมื่อมีอาการขึ้นมาอาจทำให้ถึงแก่ชีวิตได้ทันที หรือหากไม่เสียชีวิตก็อาจพิการ เป็นอัมพฤกษ์ อัมพาต ซึ่งเกิดได้จากสาเหตุต่อไปนี้
- ภาวะความดันโลหิตสูง เป็นสาเหตุที่พบได้บ่อยที่สุด เพราะความดันโลหิตสูงจะไปทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของหลอดเลือดสมองโดยเฉพาะหลอดเลือดขนาดเล็กที่อยู่ลึก ทำให้เกิดเป็นหลอดเลือดโป่งพองขนาดเล็ก เมื่อหลอดเลือดนี้แตกออกก็จะเกิดเลือดออกในสมอง
- การมีหลอดเลือดสมองโป่งพอง มักอยู่ที่บริเวณหลอดเลือดที่ฐานกะโหลกศีรษะ เมื่อแตกออกจะทำให้เกิดเลือดออกในชั้นเยื่อหุ้มสมอง
- การมีหลอดเลือดผิดปกติแต่กำเนิด
- โรคปรสิต โดยเฉพาะพยาธิตัวจี๊ด เมื่อไชเข้าไปในสมองจะทำให้เกิดเลือดออกในชั้นเยื่อหุ้มสมองหรือในเนื้อสมอง
- การเปลี่ยนแปลงของผนังหลอดเลือดโดยมีการสะสมของสารแอมเมอลอยด์ (amyloid) โดยมักพบในผู้สูงอายุที่หากมีสารสะสมที่ผนังหลอดเลือดก็จะทำให้เกิดเลือดออกในสมองหลาย ๆ ตำแหน่ง
- ความผิดปกติของการแข็งตัวของเลือด ทำให้เกิดเลือดออกในโพรงกะโหลกศีรษะในตำแหน่งต่าง ๆ
- หลอดเลือดอักเสบ เกิดขึ้นได้ในบางกรณี เช่น ติดเชื้อราในสมอง หรือใช้ยาแอมเฟตามีน
- การตกเลือดในก้อนเนื้องอก หรือเนื้องอกไปแทรกแซงหลอดเลือด
2. หลอดเลือดสมองตีบ อุดตัน (Ischemic Stroke)
เมื่อเกิดการอุดตันของเส้นเลือดที่นำเลือดไปเลี้ยงสมองส่วนต่าง ๆ จะทำให้สมองขาดเลือด สาเหตุอาจเกิดได้จาก
- การมีภาวะหลอดเลือดแดงแข็ง นับเป็นสาเหตุสำคัญที่สุดของภาวะสมองขาดเลือด โดยภาวะหลอดเลือดแดงแข็งนี้อาจเกิดขึ้นที่หลอดเลือดใหญ่ที่ไปเลี้ยงสมอง ไม่ว่าจะเป็นส่วนคอหรือหลอดเลือดในสมองเอง มักพบในผู้ป่วยที่มีปัจจัยเสี่ยง เช่น อายุมาก โรคความดันโลหิตสูง เบาหวาน สูบบุหรี่ และไขมันในเลือดสูง ทำให้ไขมันไปเกาะผนังหลอดเลือด
- โรคหัวใจ เป็นสาเหตุสำคัญของโรคหลอดเลือดสมองที่เกิดในผู้ป่วยอายุน้อย โดยจะทำให้มีลิ่มเลือดหลุดลอยตามกระแสเลือดไปอุดตันหลอดเลือดสมอง ซึ่งมักพบในผู้ป่วยโรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ หัวใจโต ลิ้นหัวใจตีบหรือรั่ว ผนังหัวใจรั่ว หรือเกิดจากการฉีกของผนังหลอดเลือดด้านใน
- โรคของหลอดเลือดขนาดเล็กที่อยู่ลึกในสมองที่เรียกว่า Lacunar infarction เกิดจากการอุดตันของหลอดเลือดเล็กที่เป็นแขนงที่อยู่ลึกของหลอดเลือดสมอง มักเกิดได้จากภาวะความดันโลหิตสูงและเบาหวาน
- โรคหลอดเลือดสมองอุดตันที่เกิดจากสาเหตุอื่น ๆ เช่น การมีหลอดเลือดอักเสบ, หลอดเลือดผิดปกติแต่กำเนิด รวมถึงการแข็งตัวของเลือดที่เร็วเกินไป หรือเกล็ดเลือดมากเกินไป เป็นต้น
เมื่อเกิดการอุดตันของเส้นเลือดที่นำเลือดไปเลี้ยงสมองส่วนต่าง ๆ จะทำให้สมองขาดเลือด สาเหตุอาจเกิดได้จาก
- การมีภาวะหลอดเลือดแดงแข็ง นับเป็นสาเหตุสำคัญที่สุดของภาวะสมองขาดเลือด โดยภาวะหลอดเลือดแดงแข็งนี้อาจเกิดขึ้นที่หลอดเลือดใหญ่ที่ไปเลี้ยงสมอง ไม่ว่าจะเป็นส่วนคอหรือหลอดเลือดในสมองเอง มักพบในผู้ป่วยที่มีปัจจัยเสี่ยง เช่น อายุมาก โรคความดันโลหิตสูง เบาหวาน สูบบุหรี่ และไขมันในเลือดสูง ทำให้ไขมันไปเกาะผนังหลอดเลือด
- โรคหัวใจ เป็นสาเหตุสำคัญของโรคหลอดเลือดสมองที่เกิดในผู้ป่วยอายุน้อย โดยจะทำให้มีลิ่มเลือดหลุดลอยตามกระแสเลือดไปอุดตันหลอดเลือดสมอง ซึ่งมักพบในผู้ป่วยโรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ หัวใจโต ลิ้นหัวใจตีบหรือรั่ว ผนังหัวใจรั่ว หรือเกิดจากการฉีกของผนังหลอดเลือดด้านใน
- โรคของหลอดเลือดขนาดเล็กที่อยู่ลึกในสมองที่เรียกว่า Lacunar infarction เกิดจากการอุดตันของหลอดเลือดเล็กที่เป็นแขนงที่อยู่ลึกของหลอดเลือดสมอง มักเกิดได้จากภาวะความดันโลหิตสูงและเบาหวาน
- โรคหลอดเลือดสมองอุดตันที่เกิดจากสาเหตุอื่น ๆ เช่น การมีหลอดเลือดอักเสบ, หลอดเลือดผิดปกติแต่กำเนิด รวมถึงการแข็งตัวของเลือดที่เร็วเกินไป หรือเกล็ดเลือดมากเกินไป เป็นต้น
โรคหลอดเลือดสมอง อาการไหนเสี่ยง มีสัญญาณเตือนไหม
- มีอาการแขนขาอ่อนแรง หรือชา อาจเป็นที่ซีกใดซีกหนึ่งของร่างกาย
- มีอาการชาหรืออ่อนแรงของใบหน้าซีกใดซีกหนึ่ง ปากเบี้ยว เป็นทันทีทันใด
- ตาพร่ามัว ตาข้างใดข้างหนึ่งมืดหรือมองไม่เห็นไปชั่วครู่ หรือมองเห็นภาพซ้อน
- มีอาการวิงเวียน บ้านหมุน เดินเซ ทรงตัวไม่ได้ บางรายอาจเดินไม่ได้
- พูดลำบาก พูดไม่ออก ฟังไม่เข้าใจภาษา เป็นแบบทันทีทันใด
- กลืนอาหารลำบาก สำลักบ่อย ๆ
- รู้สึกสับสน
- ปวดศีรษะอย่างรุนแรงในแบบที่ไม่เคยเป็นมาก่อน มักเกิดขึ้นขณะมีอารมณ์เคร่งเครียดหรืออยู่ในอารมณ์รุนแรง ร่วมกับอาเจียนหรือหมดสติ
- มีอาการชาหรืออ่อนแรงของใบหน้าซีกใดซีกหนึ่ง ปากเบี้ยว เป็นทันทีทันใด
- ตาพร่ามัว ตาข้างใดข้างหนึ่งมืดหรือมองไม่เห็นไปชั่วครู่ หรือมองเห็นภาพซ้อน
- มีอาการวิงเวียน บ้านหมุน เดินเซ ทรงตัวไม่ได้ บางรายอาจเดินไม่ได้
- พูดลำบาก พูดไม่ออก ฟังไม่เข้าใจภาษา เป็นแบบทันทีทันใด
- กลืนอาหารลำบาก สำลักบ่อย ๆ
- รู้สึกสับสน
- ปวดศีรษะอย่างรุนแรงในแบบที่ไม่เคยเป็นมาก่อน มักเกิดขึ้นขณะมีอารมณ์เคร่งเครียดหรืออยู่ในอารมณ์รุนแรง ร่วมกับอาเจียนหรือหมดสติ
อาการเหล่านี้มักเกิดขึ้นอย่างฉับพลัน อย่างไรก็ตามในรายที่มีภาวะสมองขาดเลือดแบบชั่วคราว (transient ischemic attack: TIA) อาจมีอาการเตือนเหล่านี้เกิดขึ้นชั่วขณะแล้วหายไปเอง หรืออาจเกิดขึ้นได้หลายครั้งก่อนมีอาการแบบถาวร ดังนั้นหากมีอาการดังที่กล่าวมานี้ควรรีบพบแพทย์โดยเร็วที่สุด
ขอขอบคุณข้อมูลจาก
- สสส.
- มูลนิธิสาธารณสุขแห่งชาติ
- คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล
- โรงพยาบาลศรีนครินทร์
- สสส.
- มูลนิธิสาธารณสุขแห่งชาติ
- คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล
- โรงพยาบาลศรีนครินทร์
